امامِ خمریات، اردو ادیبوں میں نمایاں اور لسّان الملک و ممتاز شاعرریاض خیرآبادی

<p style="text-align: right;">
 </p>
<p style="text-align: right;">
 </p>
<p style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;"> </span></p>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;"><br />
</span></div>
<div style="text-align: right;">
 </div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">آج – 30 ؍جولائی 1934</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">خمریات کے لئے مشہور جب کہ کہا جاتا ہے کہ انہوں نے شراب کو کبھی ہاتھ نہیں لگایا، امامِ خمریات، اردو ادیبوں میں نمایاں اور لسّان الملک و ممتاز شاعر ”#ریاضؔ_خیرآبادی صاحب“ کا یومِ وفات…</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">نام #ریاض_احمد تخلص #ریاضؔ۔ ’’لسان الملک‘‘ خطاب۔ 1853ء میں خیرآباد ضلع سیتا پور (اودھ) میں پیدا ہوئے۔ ریاضؔ نے فارسی اپنے والد سے پڑھی۔ ابتدائے عمر سے ہی انھیں شاعری کا شوق تھا۔ ریاضؔ نے پہلے مظفر علی اسیرؔ کی شاگردی اختیار کی، بعد میں امیرؔ مینائی سے اصلاح لی۔ 1872ء میں خیرآباد سے ’’ریاض الاخبار‘‘ جاری کیا۔ 1879ء میں خیرآباد ہی سے ایک شعروسخن کا ماہ نامہ ’ گلدستۂ ریاض‘ جاری کیا جس کا مقصد شعرا کے بہترین اشعار کی اشاعت تھی۔ 1883ء میں گورکھپور سے ’فتنہ‘ اور ’عطرِ فتنہ‘ جاری کیا جس میں ادبی لطائف اور ذوق سخن کے لیے کافی مواد ہوتا تھا۔ راجہ صاحب محمود آباد کے اصرار سے مجبور ہو کر مع ’ریاضُ الاخبار‘ کے لکھنؤ چلے آئے۔ریاضؔ نماز پانچوں وقت پڑھتے تھے اور روزے تیسوں رکھتے تھے۔ رنیالڈس کے دو ناول ایک انگریزی داں دوست کی مدد سے اپنی زبان اور اپنے انداز سے ’تصویر‘ ’حرم سرا‘ اور ’نظارہ‘ کے نام سے شائع کیا۔ ’’ریاضِ رضوان‘‘ کے نام سے ریاضؔ کی کلیات شائع ہوگئی ہے۔ ریاضؔ خمریات کے امام کہے جاتے ہیں۔</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">30؍جولائی 1934ء کو خیرآباد میں اس دار فانی سے کوچ کر گئے۔</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">بحوالۂ:پیمانۂ غزل(جلد اول)،محمد شمس الحق،صفحہ:226</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">    🦋  پیشکش : اعجاز زیڈ ایچ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">                 ✧◉➻══════════════➻◉✧ </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">💐  لسان الملک ریاضؔ خیر آبادی کے یومِ وفات پر منتخب مقبول اشعار بطورِ خراجِ عقیدت…  💐</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مے خانے میں کیوں یاد خدا ہوتی ہے اکثر </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مسجد میں تو ذکر مے و مینا نہیں ہوتا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">دل جلوں سے دل لگی اچھی نہیں </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">رونے والوں سے ہنسی اچھی نہیں</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">بچ جائے جوانی میں جو دنیا کی ہوا سے </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ہوتا ہے فرشتہ کوئی انساں نہیں ہوتا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">بھر بھر کے جام بزم میں چھلکائے جاتے ہیں </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ہم ان میں ہیں جو دور سے ترسائے جاتے ہیں</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ایسی ہی انتظار میں لذت اگر نہ ہو </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">تو دو گھڑی فراق میں اپنی بسر نہ ہو</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">غم مجھے دیتے ہو اوروں کی خوشی کے واسطے </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">کیوں برے بنتے ہو تم ناحق کسی کے واسطے</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مے خانے میں مزار ہمارا اگر بنا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">دنیا یہی کہے گی کہ جنت میں گھر بنا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مہندی لگائے بیٹھے ہیں کچھ اس ادا سے وہ </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مٹھی میں ان کی دے دے کوئی دل نکال کے</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">دھوکے سے پلا دی تھی اسے بھی کوئی دو گھونٹ </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">پہلے سے بہت نرم ہے واعظ کی زباں اب</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">آپ آئے تو خیال دلِ ناشاد آیا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">آپ نے یاد دلایا تو مجھے یاد آیا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">بات دل کی زبان پر آئی </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">آفت اب میری جان پر آئی</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">کچھ بھی ہو ریاضؔ آنکھ میں آنسو نہیں آتے</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">مجھ کو تو کسی بات کا اب غم نہیں ہوتا</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">جانے والے نہ ہم اس کوچے میں آنے والے </span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">اچھے آئے ہمیں دیوانہ بنانے والے</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﭘﺎﺅﮞ ﺗﻮ ﺍﻥ ﺣﺴﯿﻨﻮﮞ ﮐﺎ ﻣﻨﮧ ﭼﻮﻡ ﻟﻮﮞ ﺭﯾﺎﺽؔ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﺁﺝ ﺍﻥ ﮐﯽ ﮔﺎﻟﯿﻮﮞ ﻧﮯ ﺑﮍﺍ ﮨﯽ ﻣﺰﺍ ﺩﯾﺎ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﮐﯿﺎ ﺷﺮﺍﺏِ ﻧﺎﺏ ﻧﮯ ﭘﺴﺘﯽ ﺳﮯ ﭘﺎﯾﺎ ﮨﮯ ﻋﺮﻭﺝ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﺳﺮ ﭼﮍﮬﯽ ﮨﮯ ﺣﻠﻖ ﺳﮯ ﻧﯿﭽﮯ ﺍﺗﺮ ﺟﺎﻧﮯ ﮐﮯ ﺑﻌﺪ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻣﺮ ﮔﺌﮯ ﭘﮭﺮ ﺑﮭﯽ ﺗﻌﻠﻖ ﮨﮯ ﯾﮧ ﻣﮯ ﺧﺎﻧﮯ ﺳﮯ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻣﯿﺮﮮ ﺣﺼﮯ ﮐﯽ ﭼﮭﻠﮏ ﺟﺎﺗﯽ ﮨﮯ ﭘﯿﻤﺎﻧﮯ ﺳﮯ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﮐﻮﺋﯽ ﻣﻨﮧ ﭼﻮﻡ ﻟﮯ ﮔﺎ ﺍﺱ ﻧﮩﯿﮟ ﭘﺮ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﺷﮑﻦ ﺭﮦ ﺟﺎﺋﮯ ﮔﯽ ﯾﻮﮞ ﮨﯽ ﺟﺒﯿﮟ ﭘﺮ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻭﮦ ﭘﻮﭼﮭﺘﮯ ﮨﯿﮟ ﺷﻮﻕ ﺗﺠﮭﮯ ﮨﮯ ﻭﺻﺎﻝ ﮐﺎ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻣﻨﮧ ﭼﻮﻡ ﻟﻮﮞ ﺟﻮﺍﺏ ﯾﮧ ﮨﮯ ﺍﺱ ﺳﻮﺍﻝ ﮐﺎ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﮨﻢ ﺟﺎﻧﺘﮯ ﮨﯿﮟ ﻟﻄﻒ ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﮯ ﻣﮯ ﻓﺮﻭﺵ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻭﮦ ﻧﻘﺪ ﻣﯿﮟ ﮐﮩﺎﮞ ﺟﻮ ﻣﺰﺍ ﮨﮯ ﺍﺩﮬﺎﺭ ﻣﯿﮟ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﮐﺴﯽ ﮐﺎ ﮨﻨﺲ ﮐﮯ ﮐﮩﻨﺎ ﻣﻮﺕ ﮐﯿﻮﮞ ﺁﻧﮯ ﻟﮕﯽ ﺗﻢ ﮐﻮ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﯾﮧ ﺟﺘﻨﮯ ﭼﺎﮨﻨﮯ ﻭﺍﻟﮯ ﮨﯿﮟ ﺳﺐ ﺑﮯ ﻣﻮﺕ ﻣﺮﺗﮯ ﮨﯿﮟ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻃﺒﻊ ﮨﻮ ﺑﮭﯽ ﺗﻮ ﮐﮩﯿﮟ ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻣﯿﺮﺍ ﺍﮮ ﺭﯾﺎﺽؔ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﺩﯾﮑﮭﻨﮯ ﮐﯽ ﭼﯿﺰ ﮨﻮﮔﺎ ﯾﮧ ﺻﻨﻢ ﺧﺎﻧﮯ ﮐﮯ ﺑﻌﺪ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">—</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﻭﮦ ﺩﻥ ﮐﮩﺎﮞ ﺭﯾﺎﺽؔ ﻭﮦ ﺭﺍﺗﯿﮟ ﮐﮩﺎﮞ ﺭﯾﺎﺽؔ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">ﺑﯿﭩﮭﮯ ﮨﻮﺋﮯ ﮐﺴﯽ ﮐﯽ ﺑﻼﺋﯿﮟ ﻟﯿﺎ ﮐﺮﯾﮟ</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">                      ●•●┄─┅━━━★✰★━━━┅─●•●</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">                   🔲 ریاضؔ خیر آبادی 🔲</span></div>
<div style="text-align: right;">
<span style="font-size:16px;">                 ✍️ انتخاب : اعجاز زیڈ ایچ</span></div>

Dr. S.U. Khan

Dr. Shafi Ayub editor urdu

Recent Posts

رجنی کانت کی فلم ’جیلر‘ پر شائقین کا ردعمل

رجنی کانت کی ’جیلر‘ جمعرات کو ریلیز ہوئی۔ فلم کو پہلے دن سینما گھروں میں…

9 months ago

کشمیر میں’میری ماٹی، میرا دیش‘مہم کے تحت متعدد تقریبات منعقد

مضمون نگار: زبیر قریشی میری ماٹی، میرا دیش مہم نے وسطی کشمیر کے گاندربل ضلع…

9 months ago

یُگ پریورتن: جموں و کشمیر کا تبدیلی کا سفر

جموں و کشمیر کی یونین ٹیریٹری میں تنظیم نو کے بعد ہونے والی اہم تبدیلیوں…

9 months ago

بھارت کے نقشے کی تصویر کا قالین بُننے والا کشمیری قالین باف محمد مقبول ڈار سے ملیں

شمالی کشمیر کے ضلع بانڈی پورہ سے تعلق رکھنا والا محمد مقبول ڈار نامی قالین…

9 months ago

زعفران کی آسمان چھوتی قیمت کشمیر کے کسانوں کے چہروں پر لے آئی مسکراہٹ

زعفران کی جی آئی ٹیگنگ کے بعد، کسانوں نے اس کی پیداوار میں اضافہ کیا…

9 months ago

لال چوک پر تجدید شدہ کلاک ٹاور سری نگر کے قلب میں لندن کی جھلک کررہا ہے پیش

سری نگر میں، لال چوک پر نئے تجدید شدہ تاریخی کلاک ٹاور ایک خوشگوار حیرت…

9 months ago